26/9/2004 Tarihli ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 220. Maddesinin 2/7/2012 Tarihli ve 6352 Sayılı Kanun’un 85. Maddesiyle Değiştirilen (6) Numaralı Fıkrasının İptaline İlişkin Karar
İtiraz konusu kural; (6) (Değişik: 2/7/2012 – 6352/85 md.) Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca örgüte üye olmak suçundan da cezalandırılır. Örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. (Ek cümle: 11/4/2013-6459/11 md.) Bu fıkra hükmü sadece silahlı örgütler hakkında uygulanır.
Bir suç örgütünden bahsedilebilmesi için örgüt içerisinde hiyerarşik bir ilişkinin bulunması ve niteliği itibarıyla örgütün devamlılık arz etmesi gerekir. İptali istenen fıkra gereğince ise suçun oluşması için hiyerarşik yapısına dâhil olmamakla birlikte failin gerçekleştirdiği iddia ve kabul edilen fiilin suç oluşturması ve bu suçun örgüt adına işlenmiş olması gerekmektedir. Üye olmamasına rağmen suç işleme ise kanunun gerekçesinde kamu güvenliği ve barışı olarak ifade edilmektedir.
İtiraz gerekçesinde ise söz konusu kuralın kamu gücünü kullanan organların keyfî davranışlarının önüne geçecek ve kişilerin hukuku bilmelerine yardımcı olacak şekilde erişilebilir ve öngörülebilir olmadığı belirtilmiştir.
Anayasa’nın anılan maddesinde yer alan suçta ve cezada kanunilik ilkesi uyarınca hangi fiillerin yasaklandığının ve bu yasak fiillere verilecek cezaların hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak açıklıkta, anlaşılır ve sınırları belirli olarak kanunda gösterilmesi gerekmektedir. Ceza yaptırımına ilişkin düzenlemelerin öngörülebilirliği ve erişilebilirliği hususundaki öncelikli ölçüt, mahkemelerin yorumunu ve hangi eylemlerin ne tür bir cezayla karşılık bulduğunu, gerektiğinde hukuki bir yardımla kişilerin bilebilmelerini sağlamasıdır. Bu bağlamda tüm ayrıntıların düzenleme içinde yer alması şart olmayıp bazı muhtemel belirsizliklerin yargısal yorumla zamanla açıklanıp aydınlatılması imkân dâhilindedir. İncelenen düzenlemenin belirsizliğinden kaynaklanan sorunlar, özellikle örgüt adına suç işleyen kişilerin örgüt üyeliği suçundan cezalandırılması konusunda ortaya çıkmıştır. Örgüt adına suç işleyen kişiler ile örgüt üyeleri arasında ayrım yapılmadan cezalandırılması, örgüt adına suç işleyenlerin daha ağır cezalara maruz kalmasına neden olmuştur bu sebeplerden ötürü mahkeme, düzenlemenin Anayasa'nın 38. maddesine aykırı olduğu sonucuna vararak kuralın iptaline karar vermiştir. Söz konusu iptal hükümlerinin kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dört ay sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.
Esas No: 2023/132
Karar No: 2023/183
Link: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/12/20231208-5.pdf
Bir suç örgütünden bahsedilebilmesi için örgüt içerisinde hiyerarşik bir ilişkinin bulunması ve niteliği itibarıyla örgütün devamlılık arz etmesi gerekir. İptali istenen fıkra gereğince ise suçun oluşması için hiyerarşik yapısına dâhil olmamakla birlikte failin gerçekleştirdiği iddia ve kabul edilen fiilin suç oluşturması ve bu suçun örgüt adına işlenmiş olması gerekmektedir. Üye olmamasına rağmen suç işleme ise kanunun gerekçesinde kamu güvenliği ve barışı olarak ifade edilmektedir.
İtiraz gerekçesinde ise söz konusu kuralın kamu gücünü kullanan organların keyfî davranışlarının önüne geçecek ve kişilerin hukuku bilmelerine yardımcı olacak şekilde erişilebilir ve öngörülebilir olmadığı belirtilmiştir.
Anayasa’nın anılan maddesinde yer alan suçta ve cezada kanunilik ilkesi uyarınca hangi fiillerin yasaklandığının ve bu yasak fiillere verilecek cezaların hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak açıklıkta, anlaşılır ve sınırları belirli olarak kanunda gösterilmesi gerekmektedir. Ceza yaptırımına ilişkin düzenlemelerin öngörülebilirliği ve erişilebilirliği hususundaki öncelikli ölçüt, mahkemelerin yorumunu ve hangi eylemlerin ne tür bir cezayla karşılık bulduğunu, gerektiğinde hukuki bir yardımla kişilerin bilebilmelerini sağlamasıdır. Bu bağlamda tüm ayrıntıların düzenleme içinde yer alması şart olmayıp bazı muhtemel belirsizliklerin yargısal yorumla zamanla açıklanıp aydınlatılması imkân dâhilindedir. İncelenen düzenlemenin belirsizliğinden kaynaklanan sorunlar, özellikle örgüt adına suç işleyen kişilerin örgüt üyeliği suçundan cezalandırılması konusunda ortaya çıkmıştır. Örgüt adına suç işleyen kişiler ile örgüt üyeleri arasında ayrım yapılmadan cezalandırılması, örgüt adına suç işleyenlerin daha ağır cezalara maruz kalmasına neden olmuştur bu sebeplerden ötürü mahkeme, düzenlemenin Anayasa'nın 38. maddesine aykırı olduğu sonucuna vararak kuralın iptaline karar vermiştir. Söz konusu iptal hükümlerinin kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dört ay sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.
Esas No: 2023/132
Karar No: 2023/183
Link: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/12/20231208-5.pdf
