2014 yılında Türkiye'ye kaçak yollarla giren ve aynı yıl uluslararası koruma talebinde bulunan bir Afgan ailesi 30.12.2016 tarihinden 30.06.2017 tarihine kadar Türkiye'de ikamet tezkeresi almıştır. Ailenin 1999 doğumlu oğlu 2017 yılında bir alışveriş merkezinde bıçaklanarak ölmüş ve güvenlik şirketini kusurlu buldukları için tazminat davası açmışlardır. Dava kapsamında harç ve gider avansını ödeme güçlerinin olmadığını kanıtlamak için fakirlik belgesi ekleyerek adli yardım talebinde bulunmuşlardır. Ancak mahkeme, Afganistan ile Türkiye arasında adli yardım anlaşması olmadığını belirterek adli yardım talebini reddetmiştir. İtirazları da sonuçsuz kalmıştır. Mahkeme, başvurucuların 5.000 TL yargılama giderini yatırmalarını istemiş ve aksi takdirde davanın reddedileceğini bildirmiştir. Başvurucular, gerekli harç ve masrafları yardım toplayarak ödemişler, ancak adli yardım talepleri reddedildiği için mahkemeye bireysel başvuruda bulunmuşlardır. Anayasa Mahkemesinin benzer kararları ve Anayasa'nın ilgili maddeleri göz önünde bulundurularak mahkemeye erişim hakkının incelenmesi sonucunda, başvurucuların adli yardım taleplerinin reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim haklarının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır. Ek olarak mütekabiliyet şartının yabancıların adli yardımdan yararlanabilmesi için uygulanmasının uluslararası hukuka uygun olup olmadığı konusunda bir değerlendirme yapılması gerektiği belirtilmiştir. Bu nedenle, kanundan kaynaklanan bu ihtilafın TBMM Başkanlığı'na bildirilmesine karar verilmiştir. Başvurucuların mahkemeye erişim hakkına yönelik müdahale, uluslararası hukuka uygunluk ve kanunilik ölçütleri açısından ihlale yol açtığı sonucuna varılmıştır.
Başvuru Numarası: 2019/26339
Karar Tarihi: 17/5/2023
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/11/20231108.pdf